ساهير يوكسك تحصيل آلاراق، دونيا شعريله تانيش اولوب، آنجاق آذربايجان شعرينه اؤز دامغاسيني باسيب، آنا ديلي‌نين كئشيگينده اولاراق قوجاق ـ قوجاق محبته بورونموش شعرلر يارادير. اسير ائللرين شاعيري اولاراق، ائلي‌نين وارليغي، گؤزه‌لليگي، آغير دورومو، قانلي تاريخي اونون ايلهام قايناغي اولوب، اينسان سئوه‌رليك ده، ساهير شعري‌نين ان مهم موضوعو، چيلخا مفهومو، بوتون ماياسي‌ديير. ساهير بوتون اينسانلاري سئوديكده، اؤز ائليني باغرينا باسير، اونونلا بوتون تاريخ دردلريني يادا ساليب ـ آغلايير.

ساهير دؤيوشكن بير شاعيردير. الينه قلم آليب، اونو بير سيلاح كيمي قوللاندي. اللرينه توفنگ آليب شاها قارشي جانلاريني فدا ائدن‌ قهرمانلارين پرپر اولماسيلا، شاعيرين ده اوره‌گي پرپر اولوردو. فريدون ابراهيمي دار آغاجينا يوكسه‌لنده، شاعيرين اوره‌گي سيزايير؛ اوختاي گولَله قارشينا چيخان گئجه، اوره‌ك دؤيونتوسو، ساهيرين شعرينده دؤيونور.

ساهيرين اثرلري بونلاردير: افسانه‌هاي شب، سايه‌ها، شقايق، خوشه‌ها، اشعار برگزيده، كتاب شعر 1و 2، ميوه‌ي گس، كؤشن، ليريك شعرلر، سحر ايشيقلانير، سؤنمه‌ين گونشلر، آرزي و قنبر، داغينيق خاطيره‌لر، حياتين يئددي بوروقلاري، قيز سسي ـ  قيزيل سسي و...

ساهير ليريكا شاعيري‌دير، رومانتيك و حساس دويغولو بير شاعيردير. آنجاق خالقين آجيناجاقلي ياشاييشي، شاه ظولمونون سونسوز دهشتلري ساهيري خالق ايستكلريني ديله گتيرمگه مجبور ائتدي. آنجاق يئنه ده رومانتيكاني بوراخمادي، بلكه او شاعيرانه روحو، خالق مبارزه‌سيله قايناديب قاريشديردي. اجتماعي دردلري شاعيرانه بير ديل ايله سؤيله‌مه‌‌گي باجاردي. ساهير، ليريكاني دا آتا بيلمزدي، چونكي ائللرين شاعيري اولان، ائللرينه شاعيرليك روحو باغيشلامالي‌دير. اونا گؤره ده خالقينا سؤنمز عشقي‌ني اؤز شعرلري‌نين ايپك پرده‌لرينه بويادې. آذربايجان طبيعتي‌نين قوينوندا ياشايان شاعير، پاك قلبلي، اينجه دويغولو وطنداشلاريني اونودا بيلمزدي. او، اؤزونو اسير ائللرين شاعيري اولاراق يوكسلتميشدي.

ساهېر 1320 دن 1357 جي ايله قده‌ر ياراتديغي شعرلريني صاندېقچادا ساخلاييرسادا، انقلاب عرفه‌سينده مئيدانا چيخارتدي. اونون اثرلري شاهين تييه‌سي‌نين دال ـ قاباغي كسن بير چاغدا، ائل ايچينده ياييليردي و بير خزان شاعيري كيمي تانينيردي. خزان شاعيري او دئمك دير كي شاعيرين شعرلري خزان فصلينه و خزان روحو ايله سؤيلنميشدير. آذر آيي و او زاماندا اؤز وئره‌ن اولايلار، شاعيريميزده درين ائتكي بوراخميش و خالقيميزين خزانلي تاريخيني و آلين يازيسيني شعرينه آلميشدير. خزان بوتون غملي ـ كده‌رلي اولاراق، بوتون الوانليغييني دا اونون شعرينده گؤسته‌رير.

ساهير 82 ياشيندا 1364 جي ايلده دونياني اؤزونه بوراخيب، گؤزونو يومور. آنجاق ياراتديغي اثرلريله تاريخده قالاجاقدير

ادبيات چي لار چاغداش

زنگان‌دا«بايرام» مجله‌سي‌نين اوستاد هوشنگ جعفري‌له مصاحبه‌سي

1-         آقاي جعفري، سيز اؤزونوزو «بايرام»آيليغي‌نين اوخوجولارينا تانيتديرين لطفاً؟

اوّل «بايرام»ين يازيچي‌لاريندان چوخلو تشكّرلر ائديرم. اونلار چوخلو زحمت‌لر چكيب، «بايرام»ي گؤزل بير صورت‌ده چيخارديلار. من «هوشنگ جعفري»سيزه و حورمتلي همشهرلريمه و تورك خاليغينا تانيشام. دئمك اولار كي «آغ‌آتيم» كتابيندا، آقاي «بياني» منيم كئچميشيم‌دن يازيبلار. ياخشي‌دير اورادا ياشاييشيما باخسينلار. آنجاق دئيه بيله‌رم من بو ملّتين كيچيك خادمي و شاعري‌يم.

2-         ناواخت‌دان شعره باشلاديز؟ اوّلين شعريز هانسي شعردير؟

ائله اوشاق ايكن شعره و هنره ماراقلي‌ديم، آمما جدّي صورت‌ده يازمازديم. حايات يولداشيم بير اوغوم بيرليك‌ده تصادُف‌دا اؤلن‌دن سونرا، نقّاشي بومونو درديمي دئمه‌گه كيچيك گؤردوم. شعره اوز گتيرديم و «سفرچي‌لر» شعريني كي رحمت‌ليك «منوچهر نورآذر»ايله اوستاد «شهريار»ين حضورونا چاتيب اوخودوم و چوخ تشويق اولدوم و شعري داهادا جدّي صورت‌ده باشلاديم. 1369 ايلي‌نين زلزله‌سي طاريم‌دا و منجيل و رودباردا‌ اولدو و منيم عزيز هم‌وطن‌لريمين دردلريني بؤلمه‌‌گه طاريما گئتديم و زلزله شعريني اوخويوب، ائل شاعيري تانينديم. اوندان سورا، داي آديم ديل‌لره دوشدو.  دقيقاً ياديم‌دا دگيل اوّلين شعريم هانسي ايدي.

3-         نييه توركو ديلينده شعر يازديز؟

چوخ آچيق و آيدين بير مسأله دير. بيز توركوك و آناميز بيزه توركو لايلاي چاليب، من بئله فيكيرله‎‌شيرم كي كيمسه آناسين اوركدن سئوسه، اونون ديلين اونوتماز، اگر آنا ديلي ياواش‌-ياواش ياددان چيخسا، تورك‌لرين هويت‌لريي آياق آلتيندا ازيله‌جكدير. اونو قوروماغا واجب دير بوتون تورك يازيچي‌لاري و شاعيرلري اؤز ديلينده يازيب اوخوسونلار. تورك منيم كيمليگيم دير، ديليم اولماسا من‌ده يوخام

4-         هانسي شاعيرلرين شعري سيزه تأثير قويدو؟

دئمك اولار بوتون شاعيرلرين شعرين اوخويارام، آمما «حميده رئيس‌زاده»‌،سحر خانيمين شعرلري مني ماراقلانديردي و باخيشيمي شعره عوض ائله‌دي و شعري ياخشي تانيديم. قديم‌لره شهريارين حيدرباباسين، معجز شبستري و فضولي‌ني چوخ اوخويارديم. من شعرده رسالت گؤرمه‌سم، دلي‌ليك گؤرمه‌سم، فيكير گؤرمه‌سم، شعره ماراقلانمارام. اينديسه گؤرورسوز كي، توركو شعري آذربايجان‌دا جداً قدرت تاپيب، خصوصاً زنگان‌دا.

5-         زنجان‌دا هانسي شاعرلر سيزه تأثير قويدولار؟

 البته دئيه بيللم توركجه شعري انقلاب‌دان سورا نشريه‌لرده من باشلاميشام. «پيام زنجان»دا، «اميد زنجان»دا. بورانين شاعيرلريني ده اوخوموشام. من آغ آتيم كتابي‌لا توركونو زنگان‌دا، اوزاق و ياخين كندلرده ديل‌لره سالديم و باخيش‌لاري عوض ائله‌ديم و سيز ياخشي بيليرسيز كي آغ آتيم‌دان سورا چوخلاري بيلدي كي بوردادا ياخچي شعر يازماق اولار.

6-         اوّلين كتابيز يعني «آغ‌آتيم» نئجه ياراندي، نئجه چاپ اولدو؟

بورادا اعتراف ائديرم كي مهندس م.كريمي منه يارديم ائتدي كي باشارام سؤزلريمي دئيه بيلم. گئجه منه تاريخ‌دن دانيشيردي، تورك خالقين‌دان. من ذوق ائله‌ديم آغ‌آتيم شعريني يازديم. سورا رحمت‌ليك استاد «اسدالله جمالي» منه چوخلو اثر قويدو و اونون اصراري لا، او كتاب «اقتصاد»چاپخاناسيندا حؤرمتلي دوستوم آقاي «حاج مسعود اقتصاد» حضرت‌لري الي‌له و كؤمگي‌له چاپ اولدو و چوخ تئزده يئرينه دوشدو و ياييلدي. خصوصاً طاريم‌دا و هئچ ياديم‌دان چيخماز كي طاريم‌دا منه «زلزله شاعيري» آد قويموشدولار. من طاريمين آدين بوتون دونيادا تانيتديرديم. چوخلو شبكه‌لر منه «باكلور شاعيري» دئييرديلر. چون باكلور كندي‌نين حاققيندا يازديغيم شعر، چوخ ديل‌لره دوشدو.

7-         آغ‌آتيم چاپ اولوب، بازاردا پخش اولدو، انعكاس نئجه‌ايدي؟

آغ‌آتيم چاپ اولان‌دان سونرا، تورك شعري زنگان‌دا يئرينه دوشدو و بئله دئيه بيله‌رم كي ادبي ديل‌ده او قدر بورادا شعر يازيلماميشدي يا خالق آراسينا گيرمه‌ميشدي. مني هر كس گؤردو تئز واژه‌لري سوروشاردي. «آلقيش»، «زيروه»، «دنيز» كلمه‌لري كي زنگان‌دا يادلاردان چيخميشدي، منيم شعرلريمده بيرده باشدان ياشاماغا باشلادي و اوندان سورا گؤرورسوز كي حتّي اطراف‌لارا دا اثر قويدو و من بونا فخر ائديرم.

8-         او كتاب‌دا هانسي شعري چوخ بَيَنديز؟

آغ آتيم‌داكي شعرلرين هامي‌سيندا، هم منه، هم اوخوجولارا تزه‌ليگ واريدي. چون من سعي ائديرديم غزل‌ده و يئني شعرده باخيش‌لاري دَگيشديرم. مثلاً گئجه‌لر، آغ‌آتيم، آغ‌ بولاق، كيمي شعرلر ديل‌لره دوشدو و كتاب چاپ‌دان چيخماميش، يعني چاپخانادا ساتيلدي. آغ‌آتيم چيخماميش‌دان قورتاردي، آمما تأسف‌له اونون سونراكي چاپ‌لاري چوخلو چتين‌ليك‌لره معروض قالدي!

9-         عائيله‌نيزين باخيشي شعره، هنره و ادبيّاتا نئجه‌دير؟

ائله كي بيليرسيز، بيزيم عائله هنر و ادب سئور دي. بو ائله عائله‌نين باخيشين گؤسته‌رير، بؤيوك قيزيم «نسيم»، «زن خورشيد» لوح و تنديسين آلدي. «صبا» مينياتوريست و «سولماز»دا نقاشي ده «رئال» ايشلر، «طاهر»ده‌كي سريال‌لاردا يا هنري ايش‌لرده گريمور دور. بونلار اوشاقليق‌دان ادبيات و شعر ايله ياشاييبلار و ياشاييرلار دا.

10-    ائله بيل اونلاردا سيزين كيمي رمانتيك و عاطفه‌لي انسان‌لار ديلار؟

 ائله‌دير، منيم حيات يولداشيم منيم اؤزوم‌دن‌ده احساسلي‌دير. هر بير كيچيك اورك يانديريجي مسأله‌يه آغلار و اوشاق‌لار اوندان دا داها چوخ. دئمك اولار بيزيم ائوده ياشاماق فقط شاعير ايشي‌دير.

11-    اوستاد، شعري خلوت‌ده يازارسيز، يوخسا جمع ايچينده؟

 شعر وار خلوت‌ده يازيلار، شعر وار جمع‌ ايچين‌ده. من هر شعري قوتارا بيلمه‌سم، گئجه‌ني خلوت ائده‌رم و اونو باشا چاتديرارام؛ آمما چوخ‌دا اولوب هيئت‌ده خالق آغلاشارديلار، من‌ده اؤزوم‌ده غرق اولارديم. هئچ بيلمزديم هيئت ناواخت قورتاردي، اوندا منيم‌ده شعريم قوتاراردي.

12-    شعر قالب‌لرين‌دن هانسي سيزده چوخ ماراق يارادار، غزل، قوشما، گرايلي و... ؟

هامي‌سي، خصوصيله غزل، آمما بعضي سؤزلر وار كي غزل‌ده دئمك اولماز. اونا گؤره او بيري قالب‌لرده واختيجا، يئرينده آدامي ماراقلانديرار، آمما قوشما و غزل منيم اصلي ايشيم دير. «غزلچي جعفري‌يم اؤلكه‌مين آدي ساني‌يام.»

13-    دئديگيميز قالب‌لرين هانسي خالقا خوش گلير؟

 هر شعر گؤزل اولا و خالقين دردين دئيه، خالقا خوش گلر. مثلاً «فرياده گلين» شعري جاوان‌لارين و گنج‌لرين دير، «يار آغلادي» شعري عاشق‌لارين دير، هابئله «حاجي‌لار»ظنز شعري عُموم ملّتين دير، كي گؤرورسوز «حاجي‌لار» شعري بير آي‌دا بوتون ايران‌دا ياييلدي. بو ايل حاجي‌لارين بير دئييردي مكّه‌ده حاجي‌لار شعرينه قولاق آسيرديق.

14-    استاد، سيز چوخ بؤيوك جمع‌لرده، شعر اوخويورسوز، او جمع‌لرده نه احساسيز اولار؟

 دئمه‌لي‌يم كي من شعرلريمي بوتون احساسيم‌لا يازارام و بوتون احساسيم‌لا دا اوخويارام. من شعر اوخويان‌دا بوتون دامارلاريم منه سس وئرر، من شعريم‌له بيرله‌شه‌رم و خالق ايچينده داغيلاريق. اونا گؤره‌ده خالق طرفيندن آلقيشلاناريق. اؤزوم‌ده گؤردوم خالق مني و شعريمي آلقيشلايير، من‌ده يئني بير احساسا گله‌رم، سانكي دونيا منيم اولار. اولوب كي من‌دن سورا ياريم ساعات چكيب بلكه مجلس اؤزونه گلسين و آيري شاعرده شعر اوخوسونلار.

15-    ايندي‌يه كيمي حضور تاپديغيز جمع‌لرين هانسي سيزين اوچون خاطيره‌لي اولوبدور؟

هامي‌سي، آمما «اورمو»دا اطّلاعيّه وئرميشديلر، زنگانلي «هوشنگ جعفري» گله‌جك. بو قدر تورك خالقي استقبالا گلميشدي كي داها صلاح اولمادي شهره گئدم، مني شهرين ائشيگين‌ده بير ائوده ساخلاديلار. سورا منه فيلم نشان وئرديلر كي منه ثابت اولدو كي اؤز خالقيم مني سئوير، نئجه كي من اونلاري سئويرم. تبريزده بئله دير.

16-    سيز استانداري كارمندي‌سيز، او ايشين شاعيرليگه ارتباطي وارمي؟

 هئچ يوخدور. آمما اوّل انقلاب خطّاط يوخ ايدي. نقّاش يوخ و يازيچي يوخ ايدي. مني استانداري‌يه چاغيرديلار. من جبهه‌لرده خط يازارديم. استانداري‌نين خبرلرين يازارديم. قوناق گلنده پارچا يازارديم. بئله‌ليك‌له اورادا قاليب استخدام  اولدوم. الان فقط ادبياتا يئتيشيرم. بوتون مديرلر و استاندارلار منه لطف ائديبلر. ايندي ده بئله دير.

17-    اداره‌ده همكارلاريزين ارتباطي سيز ايله نئجه‌دير، اونلار بير مشهور شاعر ايله يولداش‌ليق‌دان نه حس ائديرلر؟

منيم اداره‌ده همكارلاريم بو قدر مني اورك‌دن آلقيشلايارلار كي حدسيز و حساب‌سيز دير. دئيه بيله‌رم كي هئچ شاعر ايندي‌يه قدر منيم تك آلقيشلانماييبدر. من خالق شاعيري‌يم، او دور خالقيم مني اورك‌دن سئوير. هامي‌سي مني بير قارداش كيمي بلكه‌ده قارداش‌دان‌دا باش سئويرلر. منيم همكارلاريم اولماسا ايندي‌يه ديقلاميشديم.

18-    طنز شعره نظريز نه‌دير؟ سيزين طنز شعرلريزده وار؟

 طنز شعري دئمه‌گه چوخلو يئر وار. من شوخ طبع آدامام. سؤزومو شوخلوق ايله دئيه‌رم. عصباني اولمام، ساللام طنزه سؤزومو دئيه‌رم؛ اونا گؤره، ظنز شعريم چوخ دور. مثلاً حاجي‌لار، شورالار، فرماندار و...

19-    آقاي احمد صادقي‌نين طنز شعرلرينه نظريز؟

آقاي صادقي منيم اَن ياخشي دوست‌لاريم‌دان‌دير. اونون طنزده بير خاصّ باخيشي وار. دئيه بيله‌رم كي ايران‌دا من بوتون شهرلري گزيب و دعوت اولموشام، چوخلودا شعرلر ائشيتميشم؛ آمما آقاي صادقي‌نين ديلي و سبكي آيري بير ديل دير و واقعاً گؤزل دير.

20-    آغ‌آتيم‌دان سونرا چاپ اولان كتاب‌لاريزدان صحبت آپارين؟

البتّه «گونش»‌ده چيخدي و «آغ‌آتيم و گونش»ده باش‌دان ايكي‌سي بير يئرده ده چاپ اولدو. آمما او قدر سانسور اولوب كي قورخورام چاپ اولدوقجا سانسور اولا و آخيردا فقط جلدي قالا. بيلميرم نييه اؤزلري قويور چاپ اولور؛ سونرا كي چاپ‌دا اونو قئيچي‌له‌ييرلر، من كي باشا دوشمورم.

21-    سيز اؤزونوز چوخ دئييب‌سيز، سيزي زنگان‌دان ائشيگه چوخ تانييب‌ و استقبال ائديرلر، بو باره‌ده دانيشين؟

بونو من دئميرم، سيز «گوگل»سايتينا بير باخين، آديمي سئرچ ائدين گؤرون مني دفعه‌لرله خارجه‌دن، تركيّه، آلمان، سوئد، باكي، بورسا، استكهلم، بورجالي، گرجستان و چوخلو يئرلر دعوت ائديب، تأسف له گئده بيلمه‌ميشم. آمما اوستاد حسن كاناكايا گلميشدي زنگانا دئييردي، بيز دانشگاه‌لاردا سنين شعرلرين اؤيرنجي‌لره اوخويوب و سيزي تانيتديراريق و زنگاني بيز سن‌له تانيميشيق. زنگان منيم قولاغيما دگمه‌ميشدي. دكتر علي قفقازيالي «ايران جغرافياسي‌نين تورك‌لري» كيتابيني منيم شعريم‌له باشلاييب.

22-    زنگانين انجمن‌لرين‌دن و شعر آخشام‌لارين‌دان راضي‌سيز؟

زنگان‌دا آلتي ايل‌دن چوخدور، شعر آخشامي قورولمور. آقاي سهندي جنابلاري گلندن سونرا بيري قورولدو كي دئمك اولار پيس دگيلدي؛ آمما نه قديمكي‌لر كيمي. كئچميش مديركل‌لار بئله ضربه وورردولار كي يازيق آقاي سهندي نئچه ايل چكر ارشادين قدّين دوزلتسين. تأسف‌له دئيه بيله‌رم كي:

 «سوسوبدور ديل‌لري شاعيرلرين دونوب شعري

هُنر شهيد اولالي، شعرين الامان چاغي‌دير»

23-    بير زامان «ايشيق انجمني» واريدي، اوندا شعرين وضعيّتي نئجه‌ايدي؟

او «ايشيق»‌ ائله ايشيق ساليب كي هئچ واخت سؤنمز. ايشيق‌دان گؤزل شعر يازان‌لار و نثر يازان‌لاريميز چيخدي، دئمك زنگانين فرهنگي و ديلي ياخين زامان‌دا ايشيغا مديون دور. اوندا شعر اؤز جايگاهين‌دا تاپدي. ايندي شاعر هئچ يئر تاپمير شعرين اوخوسون. سؤزلر اورك‌لرده قاليب، كؤزه‌رير.  هر نه زنگان آدي ديل‌لره دوشوبدور، ايشيق‌دان دوشوبدور.

24-    ايشيق‌دان سونرا نئجه اولدو؟

شعريميز چتين‌ليگه قالدي. بيرده ايشيق يارانماسا ياخچي شاعر گؤره بيلمه‌ريك. شاعيرلريميز اورك‌لرينده هره‌سي بير ايشيق ياراتمالي‌ديلار. بير ايشيق‌دان مين ايشيق.

25-    بالاخره «ايشيق» زنگانين شعرين‌ده مثبت تأثير قويدو يا يوخ؟

نئجه كي باش‌دا دئديم، اصلاً ايشيق تأثيرين بئله قويدوكي الان‌دا ايشيق‌چي‌لار اؤلكه‌لره ايشيق ساليبلار. زنگانين شاعيرلري چوخ قاباق‌داديلار. گله‌جك‌لري اَن گؤزل گون‌لر گؤره‌جك.

26-    «اشراق انجمني» نئجه؟

واللاه من چون گئتمه‌ميشم، بيلميرم؛ آماا بونو بيليرم كي اورادا دا گؤزل و اوستون شاعيرلر وار.

27-    شعريميزين رابطه‌سي موسيقي‌له نئجه اولمالي‌دير؟

شعر و موسيقي بير- بيرينه باغلي‌دير؛ اصولاً شعر موسيقي‌دير و موسيقي شعردير. هر شعر كي اورك‌لره يول تاپير حتمن موسيقي‌له باغلي دير.

28-    آشيق موسيقي‌سين، يوخسا موغام، يوخسا پاپ موسيقي‌سين سئويرسيز؟

هر موسيقي كي اورَگيمه اوتورار، سئوه‌رم. آشيق، موغام. موغام مني بير آيري حالا آپارار، ائله آشيق موسيقي‌سي‌ده. بير قابل آشيق«يانيق كرمي» چالان‌دا باخين گؤرون آدام نئجه دلي اولور و اورك‌دن كرم كيمي يانير.

29-    هانسي بيزيم شعريميزه چوخ يارديم يئتيره بيلر؟

البته كي هامي‌سي، آمما آشيق و موغام بيزيمكي‌دير و هر ايكي‌سي‌ده شعريميزه يارديم اولا بيلر.

30-    سيزين شعرلريزي ايندي‌يه كيمي آهنگ دوزلديب، موسيقي‌له بيرليك‌ده اوخويوبلار؟

چوخ اولوبدور، اشراق شبكه‌سينده هر گئجه «آي‌جالانير» موسيقي‌سي منيم دير. دورنالار سرياليندا، ساراي سرياليندا و هابئله دئيه بيله‌رم كي باكي‌دا 30‌دان چوخ شعريم موسيقي‌له سسله‌نيبدير.  يار كوچه‌سي، قيزيل اؤزن‌ده‌كي مقام گتيردي. بيرليك‌ده بوتون شبكه‌لرده ملّي سرود كيمي اولموشدو.

31-    تبريزده چيخان «آغ‌آتيم و گونش»ده چوخ املا غلط‌لري وار، نيه؟ سيزين شعرلريزه چوخ علاقه‌لي آدام‌لار وار، آمما كتابيزدا غلط اولان‌دا، بير آز غملي اولورلار آخي؟

عائله‌وده بير مسئله اوز وئرميشدي، اونا گؤره من گئده بيلمه‌ديم، تأسف‌له اونلاردا دقّت ائتمه‌ميشديلر، من چوخ مكدر اولدوم. هم شعرلري غلط چاپ ائديبلر، هم‌ده كي شعرلردن سانسور اولوبدور. واقعاً اوخوجولاردان شرمنده اولموشام. اوميد ائديرم گلن چاپ‌لاردا حتمن بو يالنيشي و نقصي اؤده‌يم.

32-    يئني كتاب چيخارديرسيز يا يوخ؟ آدي نه دير؟

 بله، «سولماز» چاپا حاضردير و «گله‌جك بيزيم‌دير». آمما تأسف‌له منيم شعرلريمه بير آز ننه‌ليك گؤزو ايله باخيلير. 

33-    شاعيرليك‌دن راضي‌سيز؟

نيه راضي اولماييم. من قلب‌لره ياشاييرام. و بو چوخ- چوخ بؤيوك بير افتخاردير. هر شهره گئده‌رم، حؤرمت گؤره‌رم، آللاه هامي‌سن ساخلاسين. من اونلارين آياغي‌نين تورپاغي‌يام. منيم هر نه‌ييم وار بو جاوان‌لاردان و بو ملّت‌دن دير. آللاه اونلاري ائليميزه و ديليميزه چوخ گؤرمه سين

ديل چي لر;

علي حسين زاده /داشقين/ در بيستم اسفند سال هزار و سيصد و سي و پنج در روستاي خلج از توابع شهرستان اوجان آذربايجان چشم به جهان گشود . او پنج ساله بود كه به يگانه مكتب ديني روستا جهت تحصيل علوم ديني و قرآن كريم ثبت نام كرد. در ان زمان در روستاها از جمله در روستاي خلج مدرسه دولتي وجود نداشت . علي در مدت چهار سال و با رغبت شديد در محضر مرحوم ميرزا فتح الله قرآن كريم و كتابهاي گلستان و بوستان و ديگر كتب موجود در مكتب روستا را بخوبي فرا گرفت. در همين سالها مدارس دولتي و ديگر علوم فارسي توسط معلمين فارس زبان اغاز گرديد. اين بار او در مدرسه جديد دولتي ثبت نام كرد.او موفق شد تحصيلات ابتدائي خود را در منطقه خود و با كسب رتبه اول در امتحانات نهائي تمام كند و با تشويق مادرش مرحومه فاطمه ملكي و معلم دلسوزش جناب هوشنگ معيني به شهرستان تبريز كوچ كرد و در دبيرستانهاي صفوي و سپس فردوسي دوره متوسطه را اغاز كرد.

در پي تعقيب و دستگيري مخالفان شاه او نيز به بهانه نوشتن اشعار و ديگر آثار ادبي تركي تحت تعقيب قرار گرفت و به دنبال آن به شهرستان ساووج بلاق تبعيد گرديد. علي بيش از پيش شيفته زبان خود همچنين فرهنگ و ادب تركي گرديد و ضمن تحصيل در دبيرستان پهلوي سابق شهرستان فوق به فعاليت ادبي خود نيز ادامه داد. او با استفاده از قانون پرش /دو كلاس در يكسال/ سالهاي عقب مانده خود را كه مشغول تحصيل علوم ديني شده بود را جبران نمود و تحصيلات عالي خود را در رشته الكترونيك ادامه داد. بعداز فروپاشي رژيم شاه و در پي شروع جنگ تحميلي او نيز مانند ديگر هم وطنان خود و در جمع لشكر بيست و يك/ حمزه/ع/ عازم جبهه هاي جنگ گرديد و در منطقه دهلران مشغول انجام وظيفه سربازي شد.

در سال/هزار و سيصد و شست و سه/ از طرف كانون نويسندگان جمهوري آذربايجان به آن جمهوري و براي تحصيل زبان وادبيات تركي دعوت گرديد لاكن سفر فوق به علت وجود ديوار آهنين كمونيستهاي روسيه عملي نشد. پس از چند سال و با متزلزل شدن بنيان حكومت كمونيستي شوروي سابق او با دريافت دعوت نامه و ويزاي لازم به جمهوري اذربايجان رفت و بي درنگ در آكادمي علوم و در خدمت اساتيد و دانشمندان برجسته و زبان شناسان مجرب به تحقيق و تحصيل خود در رشته زبان شناسي و تركولوژي پرداخت. در طول اين مدت به عنوان عضو رسمي كانون نويسندگان, فوند مطبوعات و مدنيت, انستيتوي اثار دست نويس اذربايجان, هيئت تحريريه مجله علم وحيات, روزنامه ادبيات واينجه صنعت و يول نيز انتخاب گرديد. در سال /هزار و نهصد و نود و دو/ و در پي فروپاشي حكومت شوروي و استقلال جمهوريها از ايشان براي تشكيل و تاسيس فوند مطبوعات بين المللي اروپا-اسيا بطور رسمي دعوت بعمل امد كه ايشان با توجه به اينكه موسسه ي فوق كاملا فرهنگي و ادبي بود ضمن شركت در تاسيس ان به عنوان عضو هيئت مديره نيز انتخاب شد. داشقين همچنين در سال /هزار و سيصد و هفتاد و يك/ در تشكيل و نيز تاسيس انجمن ادبي شهريار كه از طرف ادبا, شعرا, نويسندگان واساتيد بنام تبريز صورت مي گرفت شركت نمود و سپس به عنوان يكي از اعضاي هيئت مديره ان و از طريق انتخابات ازاد برگزيده شد.

داشقين به مدت سه سال و با تدريس دستور زبان تركي و راهنمايي شعرا و نويسندگان نوپا در انجمن فوق خدمت نمود. علي در سالهاي /هزار و نهصد و نود و سه /و /هزار و نهصد و نود و چهار/موفق به دريافت دكتري در رشته علوم زبان شناسي و تركولوژي گرديد و مجددا به زادگاه خود برگشت. داشقين تاكنون در دهها كنگره داخلي و بين المللي از جمله هشت صد و پنجاهمين سالگرد نظامي و پانصدمين سالگرد فضولي و نودمين صمد وورغون /به عنوان عضو هيئت داوران/ و دهمين كنگره شعرا و نويسندگان اذربايجان و كنگره اذربايجان شناسي و كنگره بين المللي ده ده قورقود و دومين كنگره نويسندگان ترك زبان دنيا و … با مقالات و سخنرانيهاي خود شركت كرده است . براي بيش از سي شعر ايشان از طرف اهنگسازان داخلي و نيز خارجي اهنگ ساخته شده و بصورت كاست و سي دي مجاز در اختيار هنردوستان قرار گرفته است كه از ان جمله مي توان سولدوردو خزان و ائل باخچاسي و انا و اذربايجان و لاچين و دونيا و بابك و غيره را نام برد .

اثار و حيات استاد داشقين در طول سالهاي /هزار و نهصد و نود و نه-دوهزار و يك/ چندين بار توسط دانشجويان دانشگاههاي ايران و دانشگاه اتاتورك تركيه دانشكده زبان و ادبيات تركي و انگليسي به عنوان تز دكتري و پايان تحصيلي تدوين و تاليف شده است .

داشقين هم اكنون با دارا بودن صلاحيت تدريس زبان و ادبيات تركي از دانشگاههاي ادبيات نظامي و زبان شناسي نسيمي به عنوان استاد زبان و ادبيات تركي در دانشگاهها و مراكز علمي تبريز و اورميه و خوي و سولدوز انجام وظيفه مي كند .او مولف بيش از هشتاد جلد كتاب علمي- فرهنگي از جمله فرهنگ لغات ده هزار صفحه اي و ديباچه نويس هم چنين مصحح بيش از چهار صد كتاب ادبي مي باشد.
يك شعر زيبا از اين گوهر گران قدر:
دورنا گؤزو

دورناني گؤزوندن ووران بير اووچو
اوولاقدا ياشاسا يالنيز، چتيندير.
آغا، قارا دئين يولداشين وارسا
واز گئچ، نه دانيشدير، نه ده كي ديندير...

ياشام ايكي شئي دير، ايكي جه دئييم:
آنلاماق و سئومك، ايش بوردا بيتير
تاپديغين يوكدورسه آنلاماغينا
اونوت تاپديغيني، بيراخ و ايتير...

سئوگي بير گوزگودور، اوزونه گولسن
سني ياشاداجاق اؤزونده هر گون
اونو داش اوركلي داشلارا چالسان
سينيغي اولاجاق چيينينده يوكون...

آنلاقسيز ياشاييش، سئوگيسيز اؤلوم
يوخلوقدان يوخلوغا گئدن كؤپرودور
اودونو سئوگييله يانمايان اوجاق
باشيندا دوران هر كسي اوشودور...